Κάν’ το όπως το Σύμπαν!

Το χειρότερο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας είναι να ζήσουμε τη ζωή μας πιστεύοντας ότι ο κόσμος είναι μια σταθερά που μας δόθηκε από τις αρχές της ιστορίας και της ζωής και απλά κάνουμε λήψη αμετάβλητων δεδομένων.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε πρέπει να τολμήσουμε να πιστέψουμε το ακριβώς αντίθετο. Να πιστέψουμε πως ακόμη και η πιο μικρή σκόπιμη δράση μας,  αλλάζει το μονόλιθο της πραγματικότητας με κάποιο λεπτό αλλά ουσιαστικό τρόπο. Είναι μια πράξη θάρρους και αντίστασης στη συνήθη απογοήτευση και τον κυρίαρχο κυνισμό.

Όπως υποστήριζε με επιμονή και ο  Αμερικανός μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και ακτιβιστής Τζέιμς Άρθουρ Μπόλντουιν  «τίποτα δεν είναι σταθερό, για πάντα και για πάντα», προσθέτοντας πως  «φτιάξαμε τον κόσμο στον οποίο ζούμε και πρέπει να τον ξεπεράσουμε».

Στο ίδιο μήκος κύματος και η φιλόσοφος  Χάνα Άρεντ,  σημειώνοντας πώς εφευρίσκουμε τον εαυτό μας και εφευρίσκουμε ξανά τον κόσμο.  Σύμφωνα με την αντίληψή της,  ακόμη και η μικρότερη πράξη στις πιο περιορισμένες συνθήκες φέρει τον σπόρο του απεριόριστου, γιατί μια πράξη, και μερικές φορές μια λέξη, αρκεί για να αλλάξει ολόκληρο τον αστερισμό των βιωμάτων της πραγματικότητάς μας.

Μην ξεχνάτε ποτέ αυτό που γεννηθήκατε γνωρίζοντας. Αυτό το απλό, τεράστιο, διασταυρωμένο, θερμοδυναμικό πείραμα της ανθρώπινης ιστορίας. Αγοράζουμε την πλοκή της με το νόμισμα των συνειδητών επιλογών μας, τόσο των μεγάλων όσο και των καθημερινών – τις καθημερινές ενέργειες που μας κάνουν αυτό που είμαστε, τους ανθρώπους που κάνουν τον κόσμο αυτό που είναι.  

Είναι αυτές οι ήσυχες  πράξεις αντίστασης που κάνουν τη διαφορά  στην καρδιά μιας πραγματικότητας που γίνεται  όλο και πιο σκληρή. Οικονομίες χωρίς νόημα που τροφοδοτούνται από σκουπίδια και απόβλητα,  πόλεμοι ως εξαγώγιμα προϊόντα, αλγόριθμοι που τελειοποιούν τη μηχανική του να μας δίνουν όλο και περισσότερα από αυτά που ήδη ξέρουμε και πιστεύουμε, επιχειρώντας να εγκλωβίσουν το μυαλό σε μια προβλέψιμη σταθερότητα. Μια μικρή επανάσταση είναι να διαβάσεις τις σελίδες ενός κιτρινισμένου βιβλίου που μένει ξεχασμένο σε κάποιο ράφι. Είναι να ανταποκριθείς σε μια ξαφνική παρόρμηση και να βρεθείς δίπλα σε ένα ποτάμι.  Να καταναλώνεις λιγότερα και να  ανακυκλώνεις τα πάντα. Να ξεφορτωθείς το αυτοκίνητο και να ταξιδέψεις όσο πιο πολύ μπορείς. Το τρένο είναι τέλειο.  

Αυτές οι επιλογές έχουν σημασία. Όλα από κάπου ξεκινάνε.  Το ίδιο συνέβη και με το Σύμπαν μας, πριν από 13, 8 δισεκατομμύρια χρόνια. Στην αρχή, υπήρχε φως. Στο πρώτο κλάσμα του δευτερολέπτου μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, ολόκληρο το κομμάτι του χώρου που σήμερα παρατηρούμε με τα τηλεσκόπιά μας, ήταν πολύ πιο θερμό και φωτεινό από τον πυρήνα του Ήλιου σήμερα και διαστελλόταν ταχύτατα. Μολονότι ακούγεται θεαματικό, ήταν και βαρετό, αφού το Σύμπαν μας δεν περιείχε παρά μια άψυχη, πυκνή, θερμή και πληκτικά ομοιόμορφη σούπα στοιχειωδών σωματιδίων. Όπου κι αν έστρεφες το βλέμμα (λέμε τώρα…) τα πράγματα έδειχναν ουσιαστικά τα ίδια, με την ίδια δομή και μόνον κάποια αμυδρά και φαινομενικώς τυχαία ηχητικά κύματα σε ορισμένες περιοχές έκαναν τη «σούπα» πυκνότερη. Σήμερα οι περισσότεροι φυσικοί θεωρούν ότι αυτά τα αμυδρά κύματα προέκυψαν από τις λεγόμενες κβαντικές διακυμάνσεις , αφού σύμφωνα με την κβαντομηχανική αρχή της αβεβαιότητας του Χάιζενμπεργκ, τίποτε δεν μπορεί να είναι βαρετό και ομοιόμορφο.

Έτσι ξύπνησε το Σύμπαν. Με ένα άλμα. Έτσι εξερευνά πλέον τον εαυτό του από έναν μικροσκοπικό μπλε πλανήτη. Αυτό το μήνυμα του άλματος είναι η πιο πολύτιμη πληροφορία που μας δίνει το Σύμπαν γι’ αυτό που είμαστε και δεν το θυμόμαστε μέχρι να γίνουμε. Και μας το επιβεβαιώνει κάθε πρωί με την πρώτη φευγαλέα λάμψη αυτεπίγνωσης που βιώνουμε, ανοίγοντας τα μάτια.